Schaamte bij de dokter

Ik heb het bij schaamte niet over ziektes die op ongemakkelijke plaatsen zitten, over bijvoorbeeld een vieze mondgeur of over mensen die zich niet willen uitkleden bij een vreemde.  Maar wat wel?

Recent sprak ik enkele mensen die net als ik zich wel eens schamen als ze een arts raadplegen en ik zag een patroon. Ik hoorde een aantal gedachten die ik graag deel. Ook hoorde ik iemand vertellen dat ze zich schaamde over haar emotionele reactie bij een dokter. Nota bene met een diagnose kanker. Waarom je daarvoor schamen? Toch is dit belangrijk voor artsen om zich te realiseren.

Ik moet simpele klachten toch zelf kunnen oplossen?

Teveel mensen gaan voor elk wissewasje naar de dokter. Zo heb ik al heel lang een onbenullige klacht: jeuk in mijn oren. Niet ernstig, maar wel heel erg storend. Ik heb alles al geprobeerd wat ik kon bedenken. Als je op internet kijkt vind je er veel over. Ik ben dus niet de enige. Mijn vorige huisarts had niets te bieden. Wat kan mijn huidige huisarts daar nog aan toevoegen? Ik klooi dus maar wat aan.

De dokter vindt me vast een aansteller

Als ik met een klacht naar de dokter ga, wil ik eerst zeker weten of dit echt iets voor een dokter is. Nu was ik zelf ooit arts, maar ook ik vind dat lastig te onderscheiden. Ik wacht daarom vaak heel lang tot ik ga. En ik heb gemerkt dat veel andere mensen in mijn omgeving dat ook in sterke mate hebben. Als mijn klacht niet heel erg is en niet levensbedreigend, dan ga je een arts daar toch niet mee lastig vallen? Ze vindt me vast een aansteller.

Lees onder de afbeelding verder

De dokter begrijpt me vaak niet

Ik voel dingen in mijn lichaam eerder sterker dan anderen, lijkt het wel. Dat is heel mooi, zeker als je daarmee bijvoorbeeld ernstige ziekten eerder kunt vaststellen en effectief behandelen. Maar het is ook lastig om mee om te gaan. Voor mezelf en voor een arts. En het blijkt dus heel lastig uit te leggen, omdat ik mijn fysieke gevoel zo moeilijk kan overbrengen.

Ik ben ooit na jaren wachten met een hele nare en ook rare pijn bij mijn knie naar een arts gegaan, maar die arts vertaalde mijn klacht meteen in iets dat het volgens mij niet kon zijn. Ik voelde me afgescheept. Ik heb heel lang gewacht tot ik weer ging en de klachten werden steeds erger. Uiteindelijk bleek ik daar een klein, zeldzaam tumortje te hebben. En dat verklaarde mijn klachten. Een arts kon niet invoelen hoe ik dat voelde, maar bijna niemand luisterde echt naar hoe ik het vertelde. Ze hadden allemaal lijstjes van veel voorkomende aandoeningen en de daarbij horende symptomen.

De arts denkt vást dat het psychisch is

Ik ken iemand die zo wanhopig was door slaapproblemen dat ze bij de huisarts in huilen uitbarstte. Waarop de arts haar meteen naar een psycholoog verwees. Dat was voor haar op dat moment niet de beste weg. Ik weet dat ik me ook altijd inhoud bij een arts, omdat ik bang ben voor dat automatisme.

Ik heb de ervaring dat artsen te snel denken dat iets psychisch is. Ze komen heel vaak met verklaringen van stress. Ze willen je mindfulness en andere dingen opdringen. Natuurlijk zijn lichamelijke en psychische klachten vaak vermengd en beïnvloeden ze elkaar. Maar ik vind dat artsen te snel iets op de psychische kant gooien. Of ze noemen het SOLK.

Lees onder de afbeelding verder

Juist met vage klachten zoals moeheid, vinden mensen de stap naar de dokter lastig. Ik vind dat gevaarlijk omdat het soms om een ernstig fysiek probleem kan gaan en ik heb daar helaas teveel voorbeelden van gezien. Al begrijp ik ook het dilemma van een arts: wanneer wel of niet verder zoeken?

Hier praat je toch niet over?

Ik vertel niet gauw over hoe ik mijn klachten beleef. Wat ze betekenen in mijn leven. Daar praat je toch niet over? En een arts vraagt daar ook zelden naar. Dus houd ik het meestal zo zakelijk mogelijk. En tegelijk weet ik dat het wél erover praten enorm kan helpen om een goede verstandhouding op te bouwen. Daarin komt dan ruimte om elkaar beter te begrijpen. Dat zal diagnostiek en behandeling ten goede komen. Zeker ook bij ‘vage’ klachten. Maar het initiatief om de beleving aan de orde te stellen ligt toch bij de arts, meen ik.

Schaamte over emoties

Recent hoorde ik van een vrouw met borstkanker dat ze zich schaamde dat ze zo emotioneel had gereageerd bij een arts. Ze maakte haar excuses. Gelukkig hoefde dat niet en begreep deze arts het. Maar in een eerder contact met een andere arts was dat wel degelijk een belemmering in het contact en dus ook in het vertrouwen geworden. Want de arts vond haar al snel té emotioneel, voelde alles wat ze zei als verwijten naar de arts toe en zo kon ze als patiënt niet zeggen wat ze voelde.

Wat kan een arts doen?

Het weten dat sommige patiënten zich ervoor schamen om hulp te zoeken, of zich schamen voor hun emoties, kan al maken dat artsen zich anders gaan opstellen naar patiënten. Concreet betekent dat hetzelfde als wat de basis is voor elk consult: goed luisteren, je verplaatsen in de patiënt, de klachten serieus nemen en de patiënt de ruimte geven om haar of zijn verhaal te doen.

Lees onder de afbeelding verder

Trek niet meteen conclusies, voel je niet bedreigd, maar vraag naar de beleving van de klachten. Dat geeft al ruimte aan de patiënt om eventueel over emoties en over het schaamtegevoel te praten. En dat zal helpen om betere diagnoses te stellen en minder vaak iets over het hoofd te zien. Een goede relatie is in alle opzichten goed, ook voor compliance (meewerken) en voor het resultaat van de behandeling.

Wat kan je als patiënt doen?

Het ligt niet voor de hand dat je meteen vertelt dat je je er eigenlijk voor schaamt dat je komt. Of dat je vertelt dat je je schaamt voor je emoties. En toch zou dat soms kunnen helpen. Soms kan het de lucht klaren. Een goede relatie met je arts is heel belangrijk. Als die nog niet is opgebouwd, kan je volgens mij goed kunnen vertellen dat je twijfelde of je wel een afspraak zou maken voor deze klacht.

Leg bijvoorbeeld uit dat je ongerust was of dat iemand in je omgeving je had gestimuleerd om een afspraak te maken. Een arts begrijpt dan jouw twijfels. Of vertel dat je emotioneel bent over de diagnose en het moeilijk vindt om daarover te praten. Als je je dan nog niet gehoord voelt, als je je schaamtegevoel voelt toenemen, probeer dat dan voorzichtig uit te leggen. En tenslotte zijn er ook situaties waarin het gewoon niet klikt tussen patiënt en arts. Wees dan naar jezelf ook eerlijk en zoek eventueel een andere arts.

Let op: ZorgkaartNederland moedigt u aan om ervaringen te delen. En het staat u vrij om elkaar advies te geven in de reacties onder dit bericht. ZorgkaartNederland geeft zelf alleen geen medisch advies. Bij serieuze klachten adviseren we altijd om een dokter te raadplegen.